Tại hội nghị trao đổi về việc thực hiện tự chủ trong cơ sở giáo dục mầm non và phổ thông (công lập) do Viện Khoa học Giáo dục Việt Nam phối hợp với Sở Giáo dục và Đào tạo TPHCM tổ chức vào chiều 30/3, nhiều ý kiến cho rằng mô hình trường chất lượng cao "tiên tiến hội nhập quốc tế" là mô hình "quá độ" hướng đến tự chủ của các trường công lập trên địa bàn Thành phố.
Theo báo cáo của Sở Giáo dục và Đào tạo TPHCM, các cơ sở giáo dục trên địa bàn TPHCM có mức độ tự chủ khác nhau giữa các trường ngoại thành - nội thành, các trường đông học sinh và trường ít học sinh cũng như các loại hình trường...
Ông Lê Hoài Nam, Phó Giám đốc Sở Giáo dục và Đào tạo TPHCM cho rằng, sự tự chủ thể hiện ở chương trình giáo dục nhà trường, tự chủ về biên chế, tự chủ trong việc hợp đồng thêm các nhân sự cần thiết như bảo mẫu, giáo viên thỉnh giảng... Thành phố cũng tạo điều kiện cho các trường chủ động trong các hoạt động giáo dục thông qua việc sử dụng nguồn cấp kinh phí. Nguồn kinh phí này được cấp dựa trên định mức số học sinh trong trường chứ không theo cơ chế xin - cho.
Theo quy định các trường thực hiện mô hình trường "tiên tiến hội nhập quốc tế" có mức thu tăng thêm tối đa 1,5 triệu đồng/tháng.
Theo bà Mai Thị Kim Phượng, Hiệu trưởng Trường Tiểu học Tân Sơn Nhì, Quận Tân Phú, để có thể tự chủ hoàn toàn đặc biệt là về tài chính, nhà trường phải thu thêm từ 1,6 đến 2 triệu đồng để choàng gánh phần ngân sách (tổng mức thu khoảng 3,5 - 4 triệu đồng/học sinh/tháng). Đối với một số địa bàn dân cư còn khó khăn, mức thu này cần cân nhắc : "Tự chủ về con người, chuyên môn, nhà trường có thể chủ động được một phần. Tuy nhiên, nếu tài chính không có, sẽ không thể tự chủ được cả các lĩnh vực khác. Muốn chất lượng cao phải có con người giỏi, phải thu hút bằng mức lương cao. Ngoài ra, có rất nhiều các hoạt động chuyên môn cần phải chi trong đó, hoạt động tiếng Anh, tin học là một hoạt động cần đầu tư kinh phí."
Ông Trịnh Vĩnh Thanh, Phó trưởng Phòng Giáo dục và Đào tạo Quận Gò Vấp cho biết trong quá trình tham mưu xây dựng đề án tự chủ trên địa bàn quận, ông nhận thấy mô hình trường tiên tiến hội nhập quốc tế là mô hình trường quá độ để triển khai tự chủ tài chính. Những đơn vị trường được chọn triển khai mô hình có mức đầu tư cơ sở vật chất ban đầu khá tốt, được triển khai sau khi đảm bảo có đủ chổ học cho con em trên địa bàn đồng thời trải qua quy trình phê duyệt và chỉ đạo chặt chẽ từ quận đến Sở Giáo dục và Đào tạo TPHCM.
Người dân thấy được mức thu cao hơn nhưng có thể chấp nhận được để có chất lượng giáo dục tốt hơn. Học sinh các trường được cam kết đầu ra chuẩn anh văn A2, chuẩn tin học quốc tế và tham gia chương trình giáo dục kỹ năng theo nhu cầu.
Tuy nhiên, Phó trưởng Phòng Giáo dục và Đào tạo Quận Gò Vấp lưu ý để thực hiện tự chủ, phải đảm bảo nguyên tắc "thu đủ bù chi": "Thu đủ bù chi không phải chỉ chi cho hiện tại, mà phải chi đủ cho con người và tái đầu tư cơ sở vật chất.
Đối với trường tự chủ, chúng ta vẫn thu học phí theo quy định của Bộ GD&ĐT là 9 tháng nhưng 9 tháng phải đủ chi trả cho 12 tháng vì 3 tháng hè trường vẫn phải nuôi người lao động và đặc biệt phải tái đầu tư."
Theo Phó Giáo sư - Tiến sĩ Nguyễn Thị Hồng Vân, Viện Khoa học giáo dục Việt Nam, thực tế ở Hoa Kỳ trước nhu cầu đa dạng của người dân, nhiều cơ sở giáo dục cũng triển khai mô hình trường công lập tự chủ nhằm nâng cao chất lượng giáo dục. Cụ thể, các bang và tiểu bang tại Hoa Kỳ ký hợp đồng để các trường cam kết với cơ quan quản lý về việc tiến hành đổi mới giáo dục với chương trình cụ thể và cam kết về đầu ra. Quá trình thực hiện sẽ đi cùng quá trình giải trình, sau chu kỳ 5 năm nếu có hiệu quả sẽ tiếp tục hoặc ngược lại sẽ giải thể.
Phó Giáo sư - Tiến sĩ Trần Huy Hoàng, Phó Viện trưởng Viện Khoa học giáo dục Việt Nam cho rằng, chủ trương chung của nhà nước sẽ trao quyền tự chủ cho một số trường, ở những nơi có điều kiện để đáp ứng nhu cầu của người học về một nền giáo dục chất lượng : "Trong bối cảnh đổi mới căn bản toàn diện giáo dục, vần đề dặt ra phải làm thề nào để giáo dục càng ngày nâng cao chất lượng và tiệm cận với giáo dục quốc tế. Việc tổ chức các mô hình giáo dục như thế nào để có thể tích hợp giáo dục có yếu tố chất lượng cao có điều kiện để thực hiện. Quan trọng nhất vẫn là con người, yếu tố chuyên môn và cuối cùng phải tự chủ tài chính".
