Nhật Bản đang thiếu lao động vì dân số giảm, đây cũng là tình trạng gặp phải ở một số nước. Nhiều người đang hy vọng rằng trí tuệ nhân tạo (AI) có thể giải quyết vấn đề này.
Một ví dụ cụ thể nếu bạn là một nhà sản xuất bánh bao Nhật Bản chuyên nghiệp, chẳng hạn như thương hiệu Osaka Ohsho, thì việc bán một gói gyoza có một ít bị hư hỏng là điều không nên.
Khi nhu cầu tăng cao trong thời kỳ đại dịch, công ty mẹ của thương hiệu này là Eat&Holdings không có đủ nhân lực để kiểm tra từng chiếc bánh bao theo kịp nhu cầu.
Vì vậy, nó đã chuyển sang nhờ công nghệ. Vào tháng 1/2023, họ đã khai trương một nhà máy công nghệ cao được trang bị camera hỗ trợ AI được đào tạo để phát hiện bất kỳ gói gyoza nào bị lỗi trên dây chuyền sản xuất. Đến nay, cơ sở này sản xuất hai chiếc bánh bao mỗi giây. Tốc độ đó gấp đôi tốc độ của các cơ sở sản xuất khác.
Người phát ngôn của công ty Keiko Handa cho biết: “Bằng cách triển khai AI, chúng tôi đã giảm gần 30% nhân lực trên dây chuyền sản xuất”.
Công ty gần đây cũng đã ra mắt robot nấu ăn được hỗ trợ bởi AI có tên I-Robo tại một trong những nhà hàng ở Tokyo. Vì cần có thời gian để đào tạo đầu bếp nên công ty cho biết công nghệ này sẽ giúp giải quyết vấn đề thiếu lao động.
Sự thiếu hụt lao động trong ngành nông nghiệp
Dân số hiện tại là 124,35 triệu người đã giảm trong 13 năm qua. Lực lượng lao động của Nhật Bản dự kiến sẽ tiếp tục giảm 12% trong khoảng từ năm 2022 - 2040, khi đó ước tính nước này thiếu 11 triệu lao động.
Kể từ khi AI gây bão trên toàn thế giới, nhiều người đã hỏi liệu công việc của chúng ta có bị đánh cắp hay không. Nhưng đối với một số người ở Nhật Bản ngược lại, AI không thể đến đủ nhanh.
Nông nghiệp là một trong những ngành có tốc độ lão hóa nhanh nhất ở nước này, AI đang được sử dụng để xác định các loại bệnh, sâu bệnh và cỏ dại khác nhau để phát hiện và phòng ngừa sớm.
Nihon Nohyaku, công ty sản xuất hóa chất nông nghiệp, đã phát triển một ứng dụng điện thoại thông minh có tên Nichino AI. Khi một người nông dân chụp ảnh những cây trồng đang gặp khó khăn, ứng dụng sẽ đưa ra chẩn đoán về điều gì sai và loại thuốc trừ sâu nào có thể cần thiết.
Kentarou Taniguchi từ Nihon Nohyaku cho biết: “Tỷ lệ chính xác khoảng 70 đến 80% nên không bằng các chuyên gia thực thụ nhưng tốt hơn những người nông dân bình thường”.
Anh giải thích: “số lượng chuyên gia đang giảm nên đó là lúc các công cụ AI có thể phát huy tác dụng.”
Nông dân Kensuke Takahashi, người đã sử dụng ứng dụng này được ba năm nói: “Số lượng nông dân đang giảm mạnh như tàu lượn siêu tốc, nhưng tổng sản lượng của Nhật Bản đang tăng lên”.
Ông Takahashi thừa nhận rằng “Một khi bạn thử dùng máy bay không người lái để phun thuốc trừ sâu, bạn sẽ không thể quay lại phun thủ công được,”.
AI trong ngành giáo dục
Thế còn một ngành luôn phải đối mặt với tình trạng thiếu hụt giáo viên ngoại ngữ thì sao?
Nhật Bản vẫn liên tục bị xếp hạng thấp về trình độ tiếng Anh do thiếu giáo viên có thể nói ngôn ngữ này một cách hiệu quả.
Để cố gắng khắc phục sự thiếu hụt này, một công ty khởi nghiệp có tên Ecumenopolis đã phát triển một công cụ trực tuyến được hỗ trợ bởi AI cho phép người dùng trò chuyện bằng tiếng Anh với hình đại diện của nó trong 15 phút mỗi phiên. Tính đến nay, nó đã được giới thiệu tại 50 trường học trên cả nước.
Tại trường trung học Narita Kokusai, ngoại ô Tokyo, học sinh được yêu cầu sử dụng nó ở nhà để luyện tập trong ba tháng vào cuối năm ngoái.
Giáo viên Shoko Takiguchi nói với BBC: “AI quyết định loại hội thoại tiếng Anh nào mỗi học sinh có thể thực hiện và thay đổi các câu hỏi của nó”. “Thật khó để trò chuyện trực tiếp với từng học sinh nên đó là một lợi thế.”
Vào cuối mỗi cuộc trò chuyện, học sinh sẽ nhận được phản hồi về sáu lĩnh vực bao gồm phát âm, ngữ pháp, độ trôi chảy và từ vựng.
Ko Hanyuan, một sinh viên, cho biết: “Với AI, thật dễ dàng để tìm ra điểm yếu của tôi, vì vậy nó rất hiệu quả”. Nhưng khi được hỏi liệu anh ấy có chọn AI thay vì hướng dẫn trực tuyến hay không, anh ấy nói không. Tại sao? Nó thiếu sự tiếp xúc của con người.
Cô Takiguchi đồng ý: "Việc cải thiện kỹ năng nói của bạn là điều hữu ích, nhưng tôi thấy các cuộc trò chuyện không được tự nhiên". Cô nói thêm rằng AI không thể đánh giá phản ứng, tình trạng thể chất hoặc sự thay đổi giọng điệu của người dùng.
Vậy nó sẽ không thay thế được giáo viên của con người? Hiệu trưởng Katsutoshi Fukumizu của trường nhấn mạnh: “AI không thể và không nên thay thế các bài học tiếng Anh ở trường hoặc giáo viên”.
Chính phủ Nhật Bản cũng phải dùng AI
Đối mặt với tình trạng thiếu lao động, Thành phố Yokosuka ở tỉnh Kanagawa đã bắt đầu sử dụng chatbot AI ChatGPT để hỗ trợ các công việc hành chính như phiên âm và tóm tắt các cuộc họp.
Người phát ngôn của thành phố Kohei Ota cho biết: “Chúng tôi xử lý số lượng tài liệu khổng lồ và phải mất rất nhiều thời gian cũng như công sức để tạo ra những tài liệu đó”.
Nhờ ChatGPT, "sau khi dùng thử, chúng tôi đã tính toán rằng chúng tôi tiết kiệm được 22.700 giờ làm việc hàng năm", ông nói thêm.
Tại Cơ quan Kỹ thuật số của chính phủ quốc gia, được thành lập vào năm 2021 để khắc phục tình trạng kém hiệu quả trong hành chính công, AI cũng được sử dụng để đào tạo nhân viên của mình.
Masanori Kusunoki từ cơ quan này cho biết: chính phủ đang cố gắng “khám phá cách chúng ta có thể sử dụng AI và truyền bá thông tin” đến khu vực tư nhân.
Nhưng ông Kusunoki không nghĩ rằng sự phát triển của AI sẽ đồng nghĩa với việc cần ít nhân công hơn.
Ở một đất nước mà những thay đổi diễn ra chậm chạp, Nhật Bản đang đón nhận sức mạnh của AI một cách ít miễn cưỡng hơn các nước khác.
Họ đã xem xét mọi giải pháp khả thi để giải quyết vấn đề kép về dân số già và thu hẹp trong hơn một thập kỷ: từ robot, đến phụ nữ, người già và lao động nước ngoài.
Mặc dù AI có thể giúp tăng hiệu quả của lực lượng lao động nhưng nó vẫn chưa sẵn sàng để thay thế con người.
