Xã hội hiện nay tuy đã cởi mở trong nhiều vấn đề, tuy nhiên cũng còn tồn tại không ít những định kiến cũ. Vậy định kiến là gì và nó ảnh hưởng thế nào đến thế hệ trẻ ngày nay?
1. Định kiến là gì?
Định kiến là những quan điểm, ý kiến đã được hình thành từ thời gian dài trước đó. Thường là các đánh giá chủ quan, không có căn cứ về các hiện tượng, sự vật hay con người. Từ đó dẫn đến các đánh giá, quan điểm thiếu chính xác và thường mang tính chủ quan, bảo thủ.
1.1 Nguồn gốc định kiến
Định kiến về một khái niệm, hiện tượng bắt nguồn từ sự hiểu biết có giới hạn của con người về bản chất của khái niệm, hiện tượng đó ở hiện tại. Nguyên nhân của sự hiểu biết hạn hẹp này có thể là do con người: chưa từng tiếp cận, đã từng tiếp cận nhưng tiếp cận kiến thức thiếu, sai hoặc kiến thức về khái niệm, hiện tượng đó đã biến đổi qua thời gian và con người chưa kịp cập nhật thông tin kiến thức mới.
1.2 Những ví dụ khác về định kiến
Định kiến luôn tồn tại trong rất nhiều mặt của cuộc sống và mỗi người trong chúng ta không ít lần phải đối mặt với định kiến. Điều quan trọng là bạn cần nhận thức được cái gì đúng, cái gì sai và điều gì là quan trọng nhất đối với bản thân bạn.
Ví dụ 1: Định kiến về phân biệt giới tính, nam giới luôn giữ vị thế trụ cột gia đình. Từ đó dẫn đến sự bất bình đẳng đối với người phụ nữ trong nhiều khía cạnh cuộc sống.
Tuy nhiên vấn đề này trong xã hội hiện nay đã có những chuyển biến đáng kể, người phụ nữ có thể ra ngoài làm những công việc giống như người đàn ông. Thậm chí tỷ lệ phụ nữ làm lãnh đạo ngày càng có xu hướng tăng cao.
Ví dụ 2: Định kiến “một giọt máu đào hơn ao nước lã” ý muốn ám chỉ những người cùng huyết thống sẽ luôn yêu thương, quý mến nhau hơn người lạ. Nhưng thực tế, khi con người chạy theo giá trị vật chất bên ngoài mà quên đi những chuẩn mực đạo đức cần có, dẫn đến rất nhiều thực trạng đau lòng.
Ngược lại, có không ít những người sẵn sàng giúp đỡ người khác mặc dù họ không cùng chung huyết thống. Qua đây có thể thấy, định kiến này đã không còn phù hợp trong xã hội hiện nay.
Ví dụ 3: Định kiến việc học “Đại học” mới là tốt nhất. Nhiều người cho rằng phải học “Đại học” thì mới thành người, đó mới là một người tài giỏi, học thức cao và làm ra nhiều tiền hơn những người không đi học “ Đại học”.
Ngày nay, định kiến này dần có những thay đổi tích cực. Các bậc phụ huynh đã chú trọng nhiều hơn vào sự lựa chọn của các bạn trẻ và khả năng áp dụng kiến thức vào đời sống thực tiễn. Có rất nhiều bạn từ bỏ việc học Đại học mà thay vào là học nghề, làm việc từ sớm và rất thành công. Có thể nói không phải người đi học Đại học mới giỏi nhất nhưng cũng không thể phủ nhận việc học Đại học góp một phần vào con đường thành công của một người.
Xem thêm: Phong tục tập quán là gì? Và làm sao để giữ gìn những nét đẹp trong văn hóa Việt Nam?
2. Các dạng định kiến thường gặp
Trong xã hội hiện nay có rất nhiều định kiến khác nhau từ ngoại hình cho đến cách sống. Chính vì vậy, định kiến được chia thành nhiều dạng, dưới đây là những dạng phổ biến nhất:
- Định kiến phân biệt chủng tộc. (cho rằng một chủng tộc là cao cấp hơn một chủng tộc khác, hoặc tất cả người thuộc một chủng tộc sẽ có những đặc tính xấu giống nhau)
- Định kiến giới tính.
- Định kiến phân biệt giai cấp.
- Định kiến chủ nghĩa dân tộc.
- Định kiến tôn giáo.
- Định kiến và khuôn mẫu.
3. Nguyên nhân dẫn đến định kiến
Định kiến được hình thành và duy trì trong xã hội 1 thời gian dài. Có rất nhiều nguyên nhân dẫn đến định kiến như:
3.1 Điều kiện kinh tế, xã hội
Định kiến được hình thành từ điều kiện kinh tế - xã hội, gắn với sự phát triển của mỗi quốc gia, các hoạt động xã hội, nền tảng văn hóa được phản ánh.
Ví dụ, tại những vùng đất nghèo thì các định kiến càng trở nên sâu sắc, việc tiếp cận với nền văn hóa phát triển cũng trở nên khó khăn hơn.
Xem thêm: Tư tưởng là gì? Những nhà tư tưởng vĩ đại của nhân loại
3.2 Thời gian hình thành và duy trì định kiến
Một số định kiến đã được hình thành từ nhiều thế hệ trước, theo thời gian định kiến được truyền miệng, ghi chép theo cách riêng. Định kiến xuất phát từ các bậc bề trên trong dòng họ, trong gia đình hay tập thể, tạo ra sự áp đặt đối với người khác. Đây cũng chính là nguyên nhân mà nhiều định kiến vẫn tồn tại mãi đến ngày nay.
3.3 Sự sai lệch trong cách nhìn nhận của con người
Sự nhìn nhận sai lệch về một vấn đề nào đó cũng dẫn đến hình thành các định kiến.
Ví dụ, khi thấy ai xăm mình, một số người sẽ đánh giá họ là người không đàng hoàng, du côn…
Xem thêm: Công dung ngôn hạnh – Tìm hiểu về 'tứ đức' của phụ nữ xưa và nay
4. Ảnh hưởng của định kiến đối với con người, xã hội
Định kiến để lại những ảnh hưởng rất lớn đối với con người, xã hội. Nó khiến cho con người trở nên xa cách, khó hòa đồng và thường bị cô lập trong một tập thể hay gia đình.
Ngoài ra định kiến còn có thể gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến thể xác và tinh thần của cá nhân bị định kiến áp đặt.
Chẳng hạn như từ xa xưa, định kiến xã hội về phụ nữ không có chồng mà mang bầu sẽ bị mọi người dị nghị, coi thường, thậm chí bị cạo đầu, bôi vôi, thả trôi sông… Xã hội hiện nay định kiến khắt khe đó đã không còn tồn tại, tuy nhiên họ vẫn bị đánh giá xấu, là người có phẩm hạnh không tốt.
Xem thêm: Xoay quanh một khái niệm tiêu biểu của triết học: Ý thức xã hội là gì?
5. Cách vượt qua các định kiến trong cuộc sống
Để vượt qua các định kiến là điều không dễ dàng, tuy nhiên bạn hoàn toàn có thể làm được nếu luôn tự tin vào bản thân mình.
- Trong bất cứ xã hội nào đều tồn tại các định kiến. Điều bạn cần làm là luôn là chính mình, tin tưởng vào bản thân. Khi những ý kiến, chỉ trích không có giá trị đóng góp thì bạn cũng không cần phải quan tâm. Bạn cần luôn mạnh mẽ, tỉnh táo, và có lập trường vững vàng trong mọi tình huống.
- Khi gặp phải rào cản của các định kiến trong xã hội, bạn có thể tìm kiếm sự đồng cảm, chia sẻ từ người thân, bạn bè, đồng nghiệp… Họ sẽ cho bạn những lời khuyên vô cùng bổ ích, giúp bạn có thể vượt qua mọi định kiến.
- Bạn nên tham gia vào các hội nhóm, tuyên truyền xóa bỏ các định kiến không còn phù hợp trong xã hội hiện nay. Để giúp cho mọi người có những nhận thức đúng đắn hơn. Đặc biệt là các bạn trẻ tuổi khi định kiến về gen Z chỉ biết ăn chơi, hưởng thụ. Các bạn cần chứng minh đó là định kiến sai lầm qua các hành động và việc làm thiết thực, ý nghĩa.
Qua nội dung bài viết bạn đọc đã có thể giải đáp thắc mắc định kiến là gì?. Hy vọng với những thông tin chia sẻ từ bài viết, bạn đọc sẽ luôn là chính mình, có lập trường vững vàng, gạt bỏ các định kiến để không làm ảnh hưởng đến cuộc sống và hạnh phúc của bản thân.
Sưu tầm
Nguồn ảnh: Internet